Datum koji iznova određuje sudbinu grada Sarajeva
Oslobađanje Sarajeva se očekivalo od druge polovine 1944. godine, a Mjesni komitet je napravio plan “Komanda za odbranu grada”, koji je predviđao akcije sa ciljem sprečavanja da okupatori u povlačenju unište privredne objekte i civilnu infrastrukturu, pružanje vojne pomoći partizanskim jedinicama i zbrinjavanje ranjenika i vojnika.
Formirane su udarne grupe koje su brojale oko 1.500 naoružanih ilegalaca, a zadatak im je bio da napadnu neprijatelja iznutra dok partizani budu napredovali ka gradu.
U februaru 1945. godine u Sarajevo je stigao Maks Luburić, komandant ustaškog sistema koncentracionih logora i odmah organizovao namještenja suđenja pristalicama NOP-a. Desecima građana Sarajeva je suđeno i pogubljeni su ili deportirani.
Foto: Historijski muzej
Nakon neuspješnog pokušaja atentata na Maksa Luburića uslijedila je ustaška odmazda koja je kulminirala javnim vješanjem 45 ljudi u noći 27. marta na Marin dvoru. Ustaše su pucale na ljude koji su pokušali doći do tijela svoje rodbine i rođaka. Luburić je za svega nekoliko dana ubio 323 osobe, a još mnogi su stradali u transportu ka logorima. Luburić je sa pratnjom iz Sarajeva pobjegao četvrtog aprila.
Oslobođenje preko Vraca
Oslobađanje Sarajeva od fašističke Njemačke tokom Drugog svjetskog rata počelo je 28. marta 1945. godine. Probojem 334. puka obalom Miljacke do Marijin-Dvora u noći 6. aprila završene su ulične borbe u Sarajevu. Do zore je njemačka 181. divizija napustila svoja posljednja uporišta, a u međuvremenu su preko Vraca i Mojmila u južni dio grada ušli i pripadnici 5. crnogorske udarne brigade.
Foto: Historijski muzej
Sarajevo je 6. aprila u osam sati bilo potpuno slobodno, a od tada se 6. april obilježava kao Dan Grada Sarajeva.
Istog datuma, 46 godina poslije, Sarajevo je počelo svoju novu bitku. Grad je u potpunosti opkoljen, a opsada koju su počele snage bosanskih Srba potpomognute JNA i srbijanskim paravojnim formacijama postala je najduža u modernoj evropskoj historiji.
Prve žrtve
Dana 5. aprila u Sarajevu su održane antiratne demonstracije. Demonstranti su se sa platoa ispred Skupštine BiH uputili ka Vrbanja mostu, a onda je opet uslijedila pucnjava. Srpski ekstremisti pucali su iz objekata s lijeve strane rijeke Miljacke, iz pravca nekadašnje zgrade ‘Dimnjačar’, i na mostu su ubili Suadu Dilberović i Olgu Sučić. Bile su to prve žrtve rata u Sarajevu
